Engellilerin yasal hakları ve imtiyazları |
|||||||||||
SOSYAL
HİZMETLER VE ÇOCUK ESİRGEME KURUMU KANUNU Kanun
Numarası : 2828 BİRİNCİ
BÖLÜM Amaç,
Kapsam, Tanımlar ve Genel Esaslar Amaç:
Madde
1 - Bu Kanunun amacı; korunmaya, bakıma veya yardıma muhtaç aile, çocuk,
özürlü, yaşlı ve diğer kişilere götürülen sosyal hizmetlere ve bu
hizmetleri yürütmek üzere kurulan teşkilatın kuruluş, görev, yetki ve
sorumluluklar ile faaliyet ve gelirlerine ait esas ve usulleri düzenlemektir. Kapsam:
Madde
2 - Bu Kanun, sosyal hizmetlerle ilgili tüm kamu kurum ve kuruluşları ile
gerçek kişileri ve özel hukuk tüzelkişilerini, sosyal hizmet kurum ve
kuruluşlarında çalışan personeli,sosyal hizmetlerden faydalananları ve
faydalanacak durumda olanları kapsar. Tanımlar:
Madde
3 - Kanunda geçen; a)
"Sosyal
Hizmetler"; kişi ve ailelerin kendi bünye ve çevre şartlarından doğan
veya kontrolleri dışında oluşan maddi, manevi ve sosyal yoksunluklarının
giderilmesine ve ihtiyaçlarının karşılanmasına, sosyal sorunlarının
önlenmesi ve çözümlenmesine yardımcı olunmasını ve hayat standartlarının
iyileştirilmesi ve yükseltilmesini amaçlayan sistemli ve programlı
hizmetler bütününü, b)
"Korunmaya
Muhtaç Çocuk"; beden, ruh ve ahlak gelişimleri veya şahsi güvenlikleri
tehlikede olup; 1.
Ana veya babasız, ana ve babasız, 2.
Ana
veya babası veya her ikisi de belli olmayan 3.
Ana
ve babası veya her ikisi tarafından terkedilen 4.
Ana
veya babası tarafından ihmal edilip; fuhuş, dilencilik, alkollü içkileri
veya uyuşturucu maddeleri kullanma gibi her türlü sosyal tehlikelere ve kötü
alışkanlıklara karşı savunmasız bırakılan ve başıboşluğa sürüklenen,
Çocuğu, c)
(Değişik: 30/5/1997 - KHK-572/5 md.) "Özürlü", doğuştan
veya sonradan herhangi bir hastalık veya kaza sonucu bedensel, zihinsel,
ruhsal, duygusal ve sosyal yeteneklerini çeşitli derecelerde kaybetmesi
nedeniyle normal yaşamın gereklerine uymama durumunda olup; korunma, bakım,
rehabilitasyon, danışmanlık ve destek hizmetlerine ihtiyacı olan kişiyi, d)
"Muhtaç
Yaşlı"; sosyal veya ekonomik yönden yoksunluk içinde olup
korunmaya, bakıma ve yardıma muhtaç yaşlı statüsündeki kişiyi e)
Sosyal
hizmet kuruluşları; bu Kanunun amacına ve belirtilen esaslara uygun
faaliyette bulunan kuruluşlar olup bunlardan; 1.
"Çocuk
Yuvaları"; 0 - 12 yaş arası korunmaya muhtaç çocuklarla gerektiğinde
12 yaşını dolduran kız çocuklarının, bedensel, eğitsel, psiko sosyal
gelişimlerini, sağlıklı bir kişilik veya iyi alışkanlıklar
kazanmalarını sağlamakla görevli ve yükümlü yatılı sosyal hizmet
kuruluşlarını 2.
"Yetiştirme
Yurtları"; 13 - 18 yaş arası korunmaya muhtaç çocukları korumak,
bakmak ve bir iş veya meslek sahibi edilmeleri ve topluma yararlı kişiler
olarak yetişmelerini sağlamakla görevli ve yükümlü olan yatılı
sosyal hizmet kuruluşlarını 3.
"Kreş
ve Gündüz Bakımevleri"; 0 - 6 yaş grubundaki çocukların bakımlarını
gerçekleştirmek, bedensel ve ruhsal sağlıklarını korumak ve geliştirmek
ve bu çocuklara temel değer ve alışkanlıkları kazandırmak amacıyla
kurulan ve sunduğu hizmetler karşılığında ücret alan ve yatılı
olmayan sosyal hizmet kuruluşlarını 4.
"Huzurevleri";
muhtaç yaşlı kişileri huzurlu bir ortamda korumak ve bakmak, sosyal ve
psikolojik ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla kurulan yatılı sosyal
hizmet kuruluşlarını 5.
"Bakım
ve Rehabilitasyon Merkezleri"; bedensel, zihinsel ve ruhsal özürleri
nedeniyle normal yaşamın gereklerine uymama durumunda olan kişilerin,
fonksiyon kayıplarını gidermek ve toplum içinde kendi kendilerine
yeterli olmasını sağlayan beceriler kazandırmak veya bu becerileri
kazanamayanlara devamlı bakmak üzere kurulan sosyal hizmet kuruluşlarını 6.
(Ek:
30/5/1997 - KHK-572/5 md.) "Çocuk ve Gençlik Merkezleri", eşlerarası
anlaşmazlık, ihmal, hastalık, kötü alışkanlık, yoksulluk, terk ve
benzeri nedenlerle sokağa düşerek sosyal tehlike ile karşı karşıya
kalan veya sokakta çalışan çocuk ve gençlerin geçici süre ile
rehabilitasyonlarını ve topluma yeniden kazandırılmalarını sağlamak
amacıyla kurulan yatılı ve gündüzlü sosyal hizmet kuruluşlarını 7.
(Ek:
30/5/1997 - KHK-572/5 md.) "Kadın veya Erkek Konukevleri",
fiziksel,duygusal, cinsel ve ekonomik istismara uğrayan kadın veya
erkeklerin psiko-sosyal ve ekonomik problemlerinin çözümlenmesi sırasında
varsa çocukları ile birlikte ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla geçici
bir süre kalabilecekleri yatılı sosyal hizmet kuruluşlarını 8.
(Ek:
30/5/1997 - KHK-572/5 md.) "Toplum veya Aile Danışma
Merkezleri", toplumun ve ailenin gelişmesi için; bireyin katılımcı,
üretken ve kendine yeterli hale gelmesi amacıyla koruyucu, önleyici, eğitici,
geliştirici, rehberlik ve rehabilite edici işlevlerini, gerekirse diğer
kuruluşlar ve gönüllülerle işbirliği içerisinde sunmakla görevli
bulunan gündüzlü sosyal hizmet kuruluşlarını 9.
(Ek:
30/5/1997 - KHK-572/5 md.) "Aile Danışma ve Rehabilitasyon
Merkezleri", özürlü çocukları kendi kendine yeterli düzeye
getirmek, okul eğitimine hazırlamak ve aile içi uyumu sağlamak amacıyla
özürlü çocuklara ve ailelerine hizmet sunan gündüzlü sosyal hizmet
kuruluşlarını f)
"Kurum"; bu Kanunla kurulan Sosyal Hizmetler ve Çocuk
Esirgeme Kurumu Genel Müdürlüğünü, İfade eder. Genel
esaslar: Madde
4 - Sosyal hizmetlere ilişkin genel esaslar şunlardır: a)
Bu
Kanun kapsamına giren sosyal hizmetlere ilişkin faaliyetler, Devletin
denetim ve gözetiminde, halkın gönüllü katkı ve katılımı da sağlanarak
bir bütünlük içinde yürütülür. b)
Sosyal
hizmetler alanında faaliyet gösteren kamu kurum ve kuruluşları ile gönüllü
kuruluşlar arasında koordinasyon ve işbirliği tesis edilerek güçbirliği
sağlanır ve mevcut kaynaklara en verimli şekilde işlerlik kazandırılır.
c)
Sosyal
hizmet programlarının uygulanmasında korunmaya muhtaç çocuk, muhtaç
sakat ve muhtaç yaşlıya öncelik tanınır. d)
Sosyal
hizmetlerin yürütülmesi ve sunulmasında sınıf, ırk, dil, din, mezhep
veya bölge farklılığı gözetilemez, hizmet talebinin hizmet arzından
fazla olması halinde öncelikler, muhtaç olma derecesi ve başvuru veya
tespit sırası esas alınarak belirlenir. e)
Korunmaya
muhtaç çocuklara ilişkin sosyal hizmetler, ancak bu Kanunla kurulan,
Kurum tarafından yürütülür. f)
Bu
Kanunla kurulan Kuruma bağlı kuruluşların dışındaki sosyal hizmet
kuruluşlarının kurulması izne tabi olup, alınacak tertip ve tedbirlerle
bunların hizmet, işleyiş ve personele ilişkin hususlarda tespit edilen
standart ve esaslara uygun olarak faaliyette bulunmaları sağlanır. g)
Sosyal
hizmet kuruluşlarının coğrafik ve fonksiyonel görev alanlarının ve
yurt sathında dengeli dağılımının görev boşluğu bırakılmayacak şekilde
düzenlenmesi esastır. h)
(Değişik:
30/5/1997-KHK-572/6 md.) Çocuk yuvaları ile yetiştirme yurtlarının
korunmaya muhtaç çocukların yaş, cinsiyet, sosyal ve psikolojik özellikleri
ile özür dereceleri dikkate alınarak, kaynaştırma anlayışına göre
gruplandırılması ve özellikle çocuk yuvalarının, huzurevleri ile aynı
mahallerde tesis edilerek dede-torun, nine-torun ilişkilerinin sağlanması
esas alınır. i)
Korunmaya,bakıma
ve yardıma muhtaç kişilere hizmet sunumu insan haysiyet ve vakarına yaraşır
şekilde yerine getirilir. j)
Sosyal
hizmet kurum ve kuruluşlarında çalıştırılacak personelin seçim ve
niteliklerinin tespitinde ve bunların hizmetiçi eğitim programlarının düzenlenmesinde
bu kurum ve kuruluşların hizmet özellikleri dikkate alınır. k)
Korunmaya
muhtaç çocukların Türk örf,adet,inanç ve milli ahlakına sahip,
kendisine güvenen, insan sevgi ve saygısıyla dolu, Atatürkçü düşünce
ve Atatürk ilke ve inkılaplarına uygun olarak yetiştirilmeleri, bir iş
veya meslek sahibi yapılmaları, koruma kararı kalktıktan sonra da toplum
içinde izlenmeleri ve imkanlar ölçüsünde desteklenmeleri esastır. l)
Muhtaç,özürlü
ve yaşlıların hayatlarını sağlık, huzur ve güven içinde sürdürmesi,
muhtaç özürlülerin toplum içinde kendi kendilerini idare edebilecek ve
üretken hale gelebilecek şekilde bakım ve rehabilitasyonlarının yapılması,
bunlardan tedavisi mümkün olmayanların sürekli bakım altına alınması
amacıyla gerekli her türlü tertip ve tedbir alınır. İKİNCİ
BÖLÜM Kuruluş
ve Görevler Kuruluş:
Madde
5 - (Değişik: 24/1/1989 - KHK 356/1 md.; Değiştirilerek kabul: 14/3/1991
- 3703/1 md.) Dördüncü
maddede belirtilen genel esaslar içinde bu Kanunla verilen görevleri
yapmak üzere Sosyal Hizmetler Danışma Kurulu ile Başbakanlığa bağlı
kamu tüzelkişiliğine sahip katma bütçeli Sosyal Hizmetler ve Çocuk
Esirgeme Kurumu Genel Müdürlüğü kurulmuştur. Sosyal
Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Genel Müdürlüğünün merkez teşkilatı
Ankara'dadır. Sosyal
Hizmetler Danışma Kurulu: Madde
6 - (Değişik: 30/5/1997-KHK-572/7 md.) Sosyal Hizmetler Danışma Kurulu,
Başbakanın veya görevlendireceği Bakanın başkanlığında aşağıdaki
üyelerden oluşur. a)
Başbakanın önerisi üzerine Cumhurbaşkanınca seçilecek sosyal
hizmet alanında temayüz etmiş beş kişi b)
Adalet,
İçişleri, Maliye, Milli Eğitim, Bayındırlık ve İskan, Sağlık, Çalışma
ve Sosyal Güvenlik, Kültür bakanlıklarının müsteşarları veya yardımcıları
ile Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarı veya yardımcısı, c)
Yüksek
Öğretim Kurulu Başkanı, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu
Başkanı, Aile Araştırma Kurumu Başkanı ve Özürlüler İdaresi Başkanı,
d)
Sosyal
Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu, Yüksek Öğrenim Kredi ve Yurtlar
Kurumu, İş ve İşçi Bulma Kurumu genel müdürleri ile Vakıflar Genel Müdürü,
Gençlik ve Spor Genel Müdürü, Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik
Fonu Sekreteri, e)
Kızılay,
Türk Hava Kurumu ve Türkiye Sakatlar Konfederasyonu Genel Başkanı, Kurul
yılda en az bir defa Başkanın çağrısı üzerine toplanır. Gerekli
hallerde Kurul Başkanınca toplantıya çağrılabilir. Kurulun sekreterya
hizmetleri Kurum tarafından yerine getirilir. Kurulun çalışma usul ve
esasları bu Kanun Hükmünde Kararnamenin yayımlandığı tarihten
itibaren altı ay içerisinde çıkarılacak yönetmelikle belirlenir. Sosyal
Hizmetler Danışma Kurulunun görevleri: Madde
7 - Kurulun görevleri şunlardır: a)
Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığınca tespit edilen veya Kurul
üyelerinin teklif ettiği sosyal hizmetlere veya uygulanmasına ilişkin
konuları incelemek, değerlendirmek ve bu konularda Bakanlığa görüş ve
tavsiyelerde bulunmak, b)
Bu
Kanun kapsamına giren sosyal hizmet uygulamalarıyla ilgili bakanlık,
kurum ve kuruluşlar arasında ortaya çıkan sorunları incelemek ve bu
sorunların çözümü için gerekli işbirliği esaslarını belirlemek. c)
Sosyal
hizmetlere ilişkin olarak hazırlanan kanun tasarısı ve teklifleri, tüzük
ve yönetmelikler hakkında Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığına görüş
bildirmek. Kurumun kuruluşu: Madde
8 - Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Genel Müdürlüğü,bir
genel müdürün yönetiminde merkez ve taşra teşkilatından oluşur. Kurumun
görevleri: Madde
9 - Kurumun görevleri şunlardır: a)
Sosyal yardım ve hizmetlerle ilgili esasları,sosyal hizmetler
politikası ve hedeflerine uygun olarak tespit etmek,çalışma plan ve
programlarını hazırlamak, uygulamak ve bu konuda ilgili bakanlık,kurum
ve kuruluşlar arasında Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı adına
Koordinasyon ve işbirliği sağlamak. b)
(Değişik:
30/5/1997-KHK-572/8 md.) Öncelikle çocuğun aile içinde yetiştirilmesi
ve desteklenmesi için aileyi eğitim, danışmanlık ve sosyal yardımlarla
güçlendirmek, korunmaya, bakıma ve yardıma muhtaç çocuk, özürlü ve
yaşlıların tesbiti, bunların korunması, bakımı, yetiştirilmesi ve
rehabilitasyonlarını sağlamak üzere gerekli hizmetleri yürütmek, bu
hizmetler için 3 üncü maddede sayılan sosyal hizmet kuruluşlarını 4
üncü maddede belirtilen esaslar çerçevesinde kurmak ve işletmek. c)
Çalışan
ana ve babalar ile yurt dışındaki işçilerin çocuklarının bakımını
ve korunmasını sağlamak amacıyla imkanları ölçüsünde gündüzlü
veya yatılı kuruluşlar kurmak ve işletmek. d)
Yoksulluk
içinde olup da temel ihtiyaçlarını karşılayamayan ve yaşamlarını en
düşük düzeyde dahi sürdürmekte güçlük çeken kişi ve ailelere
kaynakların yeterliliği ölçüsünde ayni ve nakdi yardımlarda bulunmak
amacıyla gerekli hizmet ve programları geliştirmek ve uygulamak. e)
Kurum
görevlerinin yerine getirilmesinde yardımcı olmak amacıyla halkın gönüllü
katılımını sağlamak ve organize etmek, toplumun örf, adet, inançlarına
göre yapacağı yardım ve bağışlara ilişkin programlar geliştirmek ve
yürütülmesini sağlamak,bu amaçla ilgili kamu kurum ve kuruluşları ile
gönüllü kuruluşlar arasında işbirliği yapmak, yardımda bulunmak
isteyen kişi, kurum ve kuruluşlara yol göstermek. f)
Dernek
ve vakıfların sosyal hizmetler alanındaki faaliyetlerini yönlendirmek,
bunların bütçelerinde sosyal hizmetlere ayırdıkları payların yerinde
ve verimli bir şekilde kullanılmasını sağlamak amacıyla görüş ve
tavsiyelerde bulunmak. g)
Kuruma
bağlı olanlar dışında kurulacak sosyal hizmet kuruluşlarının açılış
iznine, her türlü standartlarına ve işleyişlerine ilişkin esasları,
varsa ücret tarifelerini tespit etmek, onaylamak, denetimini yapmak ve bu
esaslara uymayanların faaliyetlerini durdurmak. h)
Sosyal
yardım ve hizmetlerle ilgili alanlarda araştırma, yayın ve tanıtma
faaliyetlerinde bulunmak, uluslararası düzeyde sosyal hizmet uygulamalarını
izlemek, değerlendirmek ve uluslararası kuruluşlarla işbirliğinde
bulunmak. i)
Hizmet
için gerekli personeli bu hizmete elverişli kişiler arasından seçmek, eğitmek,
yetiştirmek, çalışma esaslarını ve sorumluluklarını belirlemek ve
ilgili alanlarda görevlendirmek; j)
(Değişik:
30/5/1997-KHK-572/8 md.) Toplumun değişen ihtiyaçlarına göre özürlüler
ve diğer sosyal hizmet alanlarında, Kanunlarla verilen diğer görevleri
yerine getirmek, bunun için uygun gördüğü sosyal hizmet kuruluşlarını
genel esaslar çerçevesinde kurmak ve işletmek, k)
(Ek:
24/1/1989 - KHK - 356/2 md.; Mülga: 6/12/1989 - KHK - 396/28 md.; Ek:
14/3/1991 - 3703/2 md.) (1) Ailenin bütünlüğünü korumak, parçalanmış
ailelerin korunmaya, yardıma ve bakıma muhtaç fertleriyle çocuklarına
her türlü maddi, manevi ve sosyal destek sağlamak; bu amaçla gerekli
planlamaları yapmak, eğitim faaliyetlerinde bulunmak. Kurumun
merkez teşkilatı ve görevleri: Madde
10 - Kurumun merkez teşkilatı bir genel müdür, üç genel müdür yardımcısı
ile aşağıdaki esas birimlerden oluşur.(1) a)
Özel Kalem, b)
Hukuk
Müşavirliği, c)
Teftiş
Kurulu, d)
Planlama,
Koordinasyon ve Etüd Dairesi, e)
Aile
ve Çocuk Hizmetleri Dairesi, f)
Yaşlı
Hizmetleri Dairesi, g)
Özürlülerin
Korunması ve Rehabilitasyonu Dairesi, h)
Genel
Sosyal Hizmetler Dairesi, i)
Personel
ve İdari İşler Dairesi, j)
Destek
Hizmetleri Dairesi, k)
Sosyal
Hizmetler Eğitim ve Araştırma Merkezi Müdürlüğü. l)
(Ek:
24/1/1989 - KHK - 356/3 md.; Mülga: 6/12/1989 - KHK - 396/28 md.; Ek:
14/3/1991 - 3703/3 md.) (2) Ailenin Bütünlüğünün Korunması Dairesi Genel
Müdür ve yardımcıları ile (k) bendindeki müdürlük hariç yukarıda
sayılan birimlerin görev,yetki ve sor Ö.İ.B.Teşkilatı ve Görevleri Hakkında KHK (1) Ö.İ.B.Teşkilatı ve Görevleri Hakkında KHK (2) Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Kanunu Sakatların İstihdamı Hakkındaki Tüzük
|