Engellilerin yasal hakları ve imtiyazları 

SAKATLARIN İSTİHDAMI HAKKINDA TÜZÜK


Bakanlar Kurulu Kararının Tarihi : 26.2.1987, No: 87/11545
Dayandığı Kanunun Tarihi : 25.8.1971, No: 1475
Yayımlandığı R. Gazetenin Tarihi : 16.3.1987, No: 19402

BİRİNCİ BÖLÜM

Kapsam, Tarif ve Deyimler

Kapsam
Madde 1 - Elli ve daha çok işçisi bulunan işyerlerinde çalıstırılması zorunlu sakatların nitelikleri,çalıştırılabilecekleri işler, genel hükümler dışına bağlı olacakları özel şartlarla ücret şartları, İş ve İşçi Bulma Kurumunca mesleğe kazandırılmaları,işverenlerce nasıl işe alınacakları, bu Tüzükte gösterilmiştir.

Tanım (1)
Madde 2 - (Değişik: 26/11/1996 - 96/8880 K.) Bedensel, zihinsel ve ruhsal özürleri nedeniyle çalışma gücünün en az % 40'ından yoksun olduğu sağlık kurulu raporu ile belgelenenler, bu Tüzük hükümleri bakımından sakat sayılırlar.Ancak, özürleri nedeni ile sağlık kurulu raporunda çalışamayacakları belirtilmiş olanlar bu Tüzük hükümlerinden yararlanamazlar.

Deyimler
Madde 3 - (Değişik : 26/11/1996 - 96/8880 K.) Bu Tüzükte geçen; Kurum: İş ve İşçi Bulma Kurumu'nu, İşveren: Elli ve daha çok sayıda daimi işçi çalıştıran gerçek ve tüzel kişiyi, Sağlık Kuruluşu: Bünyesinde sağlık kurulu bulunan resmi sağlık kuruluşunu ifade eder.

İKİNCİ BÖLÜM

Sakatların İstihdamına Dair Hükümler
Yükümlülük (1)
Madde 4 - (Değişik: 26/11/1996 - 96/8880 K.) İşverenler; elli ve daha çok daimi işçi çalıştırdıkları işyerlerinde % 2 oranında sakatı, mesleklerine, bedensel, zihinsel ve ruhsal durumlarına uygun işlerde çalıştırmakla yükümlüdürler. Çalıştırılacak sakat sayısının belirlenmesinde yarıma kadar olan kesirler dikkate alınmaz. Yarım ve daha çok olanlar tama çıkarılır. Aynı il sınırları içinde birden çok işyeri bulunan işverenlerin çalıştırmakla yükümlü oldukları sakat sayısı toplam daimi işçi sayısına göre hesaplanır.

Kurumun aracılığı
Madde 5 - (Mülga: 26/11/1996 - 96/8880 K.) (1) 2 nci maddenin "Tarif",4 üncü maddenin "Mükellefiyet" olan madde başlıkları, 26/11/1996 tarih ve 96/8880 sayılı Bakanlar Kurulu kararıyla değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.

Müracaat,sağlık raporu ve itiraz
Madde 6 - Çalışmak isteyen sakatlarla çalışırken sakatlanıp işverence Kuruma gönderilen veya kendiliklerinden müracaat edenlerin çalışma güçlerini hangi oranda yitirdikleri Kurumca gönderilecekleri sağlık kuruluşunca tesbit edilir.Sakatların sağlık kurulu raporuna itiraz etmeleri halinde,itiraz dilekçesi ve raporun onaylı örneği Kurumca en yakın başka bir sağlık kuruluşuna gönderilir.Birinci ve ikinci sağlık kurulu raporları aynı olursa rapor kesinleşir. İki sağlık kurulu raporu arasında fark varsa, sakatın lehine olan rapora göre işlem yapılır.Bu fark Kurumca önemli bulunursa,sakat,Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığınca tesbit edilmiş hakem sağlık kuruluşuna gönderilir.Bu kuruluşça verilecek rapora göre işlem yapılır. Sakatlara bu madde hükümlerine göre resmi sağlık kuruluşlarınca verilecek raporlar için muayene ve tetkik ücreti alınmaz.
Kayıt işlemleri

Madde 7 - Bu Tüzük hükümlerinden yararlanabilecek sakatlar,sağlık kurulu raporlarını Kuruma verdikleri tarih esas alınmak üzere,kendi sakatlık grupları içerisinde meslekli ve mesleksiz ayrımıyla kaydolunurlar.

Talep ve gönderme
Madde 8 - (Değişik: 26/11/1996 - 96/8880 K.) İşverenler; çalıştırmakla yükümlü bulundukları sakatları, yükümlülüğün doğmasından itibaren bir ay içinde niteliklerini de belirterek işyerlerinin bulunduğu bölgedeki Kurum ünitesinden isterler. Kurum, her açık iş için durumu istemde belirtilen koşullara uyan kayıtlı en az iki sakatı, niteliklerini belirten belgeler ve sakatlık raporları ile birlikte on beş gün içinde işverene gönderir.İşe göndermede başvuru tarihi esas alınmakla birlikte, Kurum aşağıdaki öncelik sırasını da gözönünde bulundurabilir.

A)      İstemde bulunan işyerinde çalışırken sakatlanmış olanlar

B)       Eğitimi daha yüksek olanlar veya mesleği bulunanlar,

C)       Herhangi bir işyerinde çalışmayanlar ve işe alıştırma (rehabilitasyon) uygulamasına tabi tutulmuş bulunanlar,

D)       Sosyal güvenlik kuruluşlarından aylık almayanlar,İşverenler, gönderilen sakatlardan işe alınan ve alınmayanları, alınmama
nedenleri ile birlikte onbeş gün içinde Kuruma bildirmek zorundadırlar. İşverenlerce, talebin ilk gönderilenler arasından karşılanamadığının bildirilmesi veya bu durumun Kurumca belirlenmesi halinde, Kurumda bu Tüzük kapsamında kayıtlı olanların niteliklerini içeren listelerle birlikte ikinci kez gönderme yapılır. İşveren ikinci kez gönderilenler ya da listede yer alanlar arasından seçim yapmak ve istihdam etmek zorundadır. Kurum Aracılığı olmadan sakat kimseyi işe alan işverenler, durumu en geç bir ay içinde kuruma bildirmek ve tescil ettirmek kaydıyla bu Tüzük hükümlerine
göre sakat çalıştırma yükümlülüğünü yerine getirmiş sayılırlar.

Seçim
Madde 9 - İşverence yapılacak seçimde sakatların işe alınmalarını güçleştirici uygulamalar yapılamaz. İşveren, nitelik belirlemesi için imtihan yapabilir.

İmtihanlar;
A - Yazılı
B - Sözlü
C - Yazılı ve sözlü
D – Uygulamalı olarak yapılabilir.

İmtihan kurulu,işverenin görevlendireceği bir başkan ve üç üyeden oluşur. Kurul,sakatın çalıştırılacağı işin özelliğine göre imtihan şekillerinden birini seçmekte serbesttir. Kurulun çalışma usul ve esasları, işverence tesbit edilir.

Ücret ve sosyal yardımlar
Madde 10 - Sakatlık,daha düşük ücretle çalıştırma sebebi olamaz. Sakat işçiler,diğer işçilere yapılan sosyal yardımlardan aynen yararlanırlar. Toplu iş sözleşmelerine sakat işçiler aleyhine hükümler konulamaz.

Sakatların çalıştırılabilecekleri işler
Madde 11 - Sakatların çalıştırılabilecekleri işler,Tüzüğe bağlı çizelgede gösterilmiştir. Bu çizelgede yer almayan sakatlıklarda,sakatın çalıştırılabileceği işler sağlık kurulu raporunda gösterilir.
İstihdam alanlarının tesbit edilmesine dair çalışmalar

Madde 12 - Kurum,işyerlerinde mevcut işlerin,bir insanın hangi organlarıyla görülebileceğini belirlemek üzere,gerektiğinde,ilgili kamu idare,kurum ve kuruluşları,özel kuruluşlar,kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ve üniversitelerle de işbirliği yaparak,iş analizi yapabilir veya varsa işyerlerinden buna ilişkin rapor ve listeleri isteyebilir.Kurum,bu bilgilerle sakatların çalışma güçlerini ve çalışabilecekleri işlerle ilgili diğer bilgileri,işgücü arz ve talep karşılaştırma usullerine uygun biçimde formlara dökerek kayıt ve sıraya koyma işlemlerini yapar.

Sakatlanan ve işten ayrılmayan işçiler
Madde 13 - İşverenler,kendi işçisi iken sakatlanmış,ancak,işyerinden ayrılmamış bulunanları,Tüzüğün 7 nci maddesine göre işlem yapılmak ve sakat olarak kaydedilmek üzere Kuruma bildirirler.

Sakatlanan ve işten ayrılan işçiler
Madde 14 - (Mülga: 26/11/1996 - 96/8880 K.)
Çalışırken malül olan sakatlar
Madde 15 - İşinden malülen ayrılmak zorunda kalan,ancak,sonradan malüllüğü ortadan kalkan ve eski işyerinde çalışmak isteyen sakatlar,sakat işçi açığı varsa derhal,yoksa boşalacak ilk sakat işçi açığına o andaki şartlarla öncelikle işe alınmak zorundadırlar.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Sakatların Mesleğe Kazandırılmaları,Mesleki Rehabilitasyon

İstihdam Danışmanlığı Hizmeti

Meslek kazandırma hizmeti
Madde 16 - Kurum,işverenlerden gelecek bilgilere ve yapacağı araştırmalara göre,sakatın hangi işi yapabileceğini belirler ve o iş kolu ve meslek için gerekli olan nitelikleri gözönüne alarak sakatı mesleğe kazanma eğitiminden geçirir. Kurum,bu eğitimin sonunda,sakata,başarılı olabileceği iş ve meslekleri gösterir bir belge verir. Kurum,mesleğe yöneltme hizmetini yürütürken,ilgili kamu idare,kurum ve kuruluşlarından yardım talebinde bulunabilir.Bu talebin yerine getirilmesi zorunludur.

Mesleki rehabilitasyon
Madde 17 - Kurum,durumlarına uygun bir meslek sahibi olmalarını sağlamak üzere, sakatları,kendisinin,kamu idare,kurum ve kuruluşlarının veya özel kuruluşların yürüttüğü mesleki rehabilitasyon eğitiminden geçirir. Mesleki rehabilitasyon programlarının hazırlanmasında,ilgili kamu idare, kurum ve kuruluşlarından yardım istenebilir.Bu talebin yerine getirilmesi zorunludur.

İstihdam danışmanlığı
Madde 18 - Kayıtları yapılan veya mesleğe kazanma eğitiminden geçirilen sakatlara,Kurumca, çalışabilecekleri iş ve mesleklerin durumu,çalışma şartları, işe çabuk girebilmeleri için yapmaları gereken işlemler,kamu kesimi ve özel kesimce ödenen  ücretler,tanınan sosyal haklar ve mesleki rehabilitasyon eğitimi, işe girme aşamasında ise,sakatlara ve birlikte bulunacak aile fertlerine girecekleri iş,alacakları ücret,tanınacak sosyal haklar, işyerinin ve çevresinin sosyal ve ekonomik durumu,işyerinin bulunduğu yerin geçim şartları,ulaşım imkanları, sağlık kuruluşları ve benzeri konularda açıklayıcı bilgiler verilir.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

Denetim,Tüzük Hükümlerine Uymayan İşverenler
Hakkında Yapılacak İşlemler
Denetim
Madde 19 - (Değişik: 26/11/1996 - 96/8880 K.) İşverenler, ay sonları itibariyle çalıştırdıkları daimi işçi ve sakat sayısını gösterir, 1 Kasım - 30 Ekim tarihleri arasını kapsayan listeyi, 8 inci maddedeki yükümlülüğe ilişkin Kuruma yaptıkları bildirimlerin birer örneğini de
ekleyerek her yıl en geç Kasım ayının sonuna kadar Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına göndermekle yükümlüdürler.

Askeri işyerlerinin denetimi
Madde 20 - Yukardaki madde hükmü, askeri işyerleriyle Yurt emniyeti için gerekli maddeler imal olunan işyerlerinden,Askeri işyerleriyle Yurt Emniyeti İçin Gerekli Maddeler İmal Olunan İşyerlerinin Denetim ve Teftişi Hakkında Tüzük'ün 2 nci maddesinin b bendi kapsamında bulunanlar hakkında uygulanır. Kurum, bu işyerlerini denetimi yetkili kıldığı memurların kimliklerini Milli Savunma Bakanlığına bildirir.Bakanlıkça işyerlerinin denetimi için özel belge verilen Kurum memurları, denetime başlamadan önce,bu belgeleri,işyerlerinin amirlerine göstermek zorundadırlar.

Aykırı davranışlar
Madde 21 - (Değişik: 21/7/1989 - 89/14367 K.) Sakat işçi çalıştırma mükellefiyetiyle Tüzükte öngörülen diğer mükellefiyetleri yerine getirmeyen işverenler hakkında kanuni işlem yapılmak üzere,durum, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının ilgili bölge müdürlüğüne bildirilir.

BEŞİNCİ BÖLÜM

Çeşitli Hükümler

İşyerlerinin sakatların çalışma şartlarına göre hazırlanması
Madde 22 - İşverenler,çalışma yerlerini,imkanlar ölçüsünde,sakatların çalışmalarını kolaylaştıracak şekilde hazırlamak,sağlıkları için gerekli tedbirleri almak,mesleklerinde veya mesleklerine yakın işlerde çalıştırmak,işleriyle ilgili bilgi ve yeteneklerini geliştirmek,çalışmaları için gerekli özel araç ve gereçleri sağlamak zorundadırlar. Bu konuda, Milli Eğitim Gençlik ve Spor,Sağlık ve Sosyal Yardım, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlıkları, istemeleri halinde, işverenlere,bilgi yardımında bulunurlar.

İşverence tutulacak kayıtlar
Madde 23 - İşverenler, çalıştırdıkları sakatların kimliklerini,işe alındıkları tarihleri,çalıştırıldıkları işleri, verilen ücretleri ve diğer sosyal yardımları gösteren kayıtları düzenli olarak tutmak zorundadırlar.

İşten ayrılanların bildirilmesi
Madde 24 - (Değişik: 26/11/1996 - 96/8880 K.) İşverenler, herhangi bir nedenle hizmet akdi sona eren veya işten ayrılan sakatları, bir ay içerisinde ayrılma nedenleri ile birlikte Kuruma bildirmek zorundadır.

Kayıtların saklanması
Madde 25 - Kuruma sakat olarak kaydolunanlar, son işlem tarihinden başlayarak iki yıl süreyle bu Tüzük hükümlerine göre işleme tabi tutulurlar.İki yıllık sürenin dolması veya sakatın kapsam dışı kalması halinde, Kurumdaki sicil kartları yürürlükten kaldırılır.

Geçici Madde 1 - İşverenler,işveren vekilini,işçi sayısını,çalışma konusunu, yapılmakta olan işlerin niteliğini, çalıştırdıkları sakat sayısını, Tüzük'ün yürürlüğe girmesinden sonraki 90 gün içinde Kuruma bildirmek zorundadırlar.

Geçici Madde 2 - İşverenler, Kurum aracılığı olmadan aldıkları veya çalışmakta iken sakat duruma düştüğü halde Kuruma bildirmedikleri sakat isçileri,Tüzük'ün yürürlüğe girmesiden sonraki 90 gün içinde Kuruma kaydettirmek şartıyla o işçi yönünden Tüzük hükümlerini yerine getirmiş sayılırlar.

Yürürlük
Madde 26 - 1475 sayılı İş Kanununun 2869 sayılı Kanunla değişik 25 inci maddesinin A bendine dayanılarak hazırlanmış ve Danıştayca incelenmiş olan bu Tüzük hükümleri Resmi Gazete'de yayımı gününde yürürlüğe girer.
Yürütme

Madde 27 - Bu Tüzük hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.

Özürlülere Sağlanan Haklar

Ö.İ.B.Teşkilatı ve Görevleri Hakkında KHK (1)

Ö.İ.B.Teşkilatı ve Görevleri Hakkında KHK (2)

Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Kanunu

Sakatların İstihdamı Hakkındaki Tüzük

 

 

Counter